DOOR
ONZE CORRESPONDENT ANNIE VAN ROEKEL
Wist
u dat op 24 december 1883 de NV Electriciteits Maatschappij
Systeem de Khotinsky werd opgericht in Rotterdam en dat de
eerste accumulatoren- en gloeilampenfabriek in Nederland op
het Noordereiland stond? Na omzwervingen in Frankrijk en Engeland
bouwde Achilles de Khothinsky (1850-1933), Rus en uitvinder,
zijn fabyiek op het Noordereiland met hulp van de Rotterdamse
koffiehandelaar Wilhelm Schöffer. In Rusland werkte De
Khotinsky bij de marine en ontwierp elektrische ontstekingcn
voor mijnen en torpedo's en hij was verantwoordelijk voor
de verlichting. Boze tongen beweerden dat hij iets van doen
had met de aanslag op Tsaar Alexander 11 die om het leven
kwam door een elektrisch bediende mijn, een nieuwigheid. De
Khotinsky heeft de aantijgingen altijd ontkend. In de NRC
van 24 augustus 1884 werd verslag gedaan van een rondleiding
door zijn fabriek op de Prins Hendrikkade 35, waar later Hofmans
Kartonnagefabriek stond. Het gebouw had twee verdiepingen.
Er was een ketelhuis en 'het daaraangrenzende lokaal, alwaar
eene stoommachine van 150 paardekracht en eene van de grootste
Edison dynamo's is geplaatst.' In een ruimte ernaast stonden
rijen accumulatoren voor eigen gebruik en werden ze gefabriceerd.
|
Op de bovenverdieping werkten de glasblazers
en technici voor de productie van de gloeilampen. Om de mensen
te laten zien wat er met zijn systeem mogelijk was, had Achilles
de Khotinsky een paar accu's gemonteerd in een bootje. Overdag
werden die accu's opgeladen via een kabel die liep van de
dynamo in zijn fabriek naar de waterkant, de aanlegplaats
van zijn vaartuig. Bij het vallen van de avond ontkoppelde
hij de accu's, voer naar de overkant, de Wijnhaven, waar ook
een kabel liep van de wal naar de pakhuizen. Hij koppelde
de opgeladen accu's aan en ziedaar, de pakhuizen aan de Wijnhaven
werden prachtig verlicht. 'In al die kantoorlokalen en gangen
voldeed het uitmuntend,' schreef de verslaggever. En zo hadden
koffiehandelaar Schöffer en pionier De Khotinsky de hele
stad willen verlichten ware het niet dat net een jaar daarvoor
de gemeenteraad had besloten de gasvoorziening en daarmee
de gasverlichting in eigen beheer te nemen. Dus dit particulier
initiatief zagen de bestuurders helernaal niet zitten. Het
werd de pioniers dan ook zo lastig gemaakt dat zij Rotterdam
verlieten en hun werk voortzetten in Duitsland, waar meer
belangstelling was voor het 'Systeem De Khotinsky'. De eerste
gloeilamp in Nederland is op het Noordereiland gemaakt! Aan
diezelfde oostzijde van het eiland, op de plek waar De Khotinsky
zijn 'lichtfabrick' had staan, wordt nu gebouwd.
Een
appartementencomplex zegt men, maar eilandbewoners weten
beter. Het wordt de brug van het Motorschip Noordereiland,
met een bak- en een stuurboordlicht. Het Motorschip Noordereiland
dat hier maar tijdelijk aanligt. De voorbereidingen voor
de grote dag van vertrek zijn in volle gang. Is het een
toevallige samenloop van omstandigheden? Nee! Het moet
iets te maken hebben deze pionier Achilles de Khotinsky
en zijn accumulatorenfabriek. Want hoe komt Joe aan die
Orgonbox, die Energie Accumulator in zijn galerie, waarvan
hij zegt dat die vorig jaar in Hoek van Holland is aangespoeld?
Waar haalt Joe de energie vandaan, waarmee hij muren beschildert,
journaals uitgeeft, een illegaal naaiatelier organiseert
in zijn galerie, en van een rustig, keurig eiland een
stampend Motorschip maakt? Geheimzinnige zaken, zeg ik
u. Wie weet wat ons allemaal nog te wachten staat.
|
|
|
|