ms Noordereiland

 

1995 Kunst in de openbare ruimte
1996 Dialoog voor een papagaai en een pinguin
1997 Rounding Cape Horn
2001 ms Noordereiland video 2000
   
   
   
Motorschip Noordereiland

Motorschip Noordereiland
 

S  C  H  E   E   P   S   J   O   U   R   N   A   A   L   ,   N   R   2   2   ,   2   0   0   1


DOOR ONZE CORRESPONDENT ANNIE VAN ROEKEL

Wist u dat op 24 december 1883 de NV Electriciteits Maatschappij Systeem de Khotinsky werd opgericht in Rotterdam en dat de eerste accumulatoren- en gloeilampenfabriek in Nederland op het Noordereiland stond? Na omzwervingen in Frankrijk en Engeland bouwde Achilles de Khothinsky (1850-1933), Rus en uitvinder, zijn fabyiek op het Noordereiland met hulp van de Rotterdamse koffiehandelaar Wilhelm Schöffer. In Rusland werkte De Khotinsky bij de marine en ontwierp elektrische ontstekingcn voor mijnen en torpedo's en hij was verantwoordelijk voor de verlichting. Boze tongen beweerden dat hij iets van doen had met de aanslag op Tsaar Alexander 11 die om het leven kwam door een elektrisch bediende mijn, een nieuwigheid. De Khotinsky heeft de aantijgingen altijd ontkend. In de NRC van 24 augustus 1884 werd verslag gedaan van een rondleiding door zijn fabriek op de Prins Hendrikkade 35, waar later Hofmans Kartonnagefabriek stond. Het gebouw had twee verdiepingen. Er was een ketelhuis en 'het daaraangrenzende lokaal, alwaar eene stoommachine van 150 paardekracht en eene van de grootste Edison dynamo's is geplaatst.' In een ruimte ernaast stonden rijen accumulatoren voor eigen gebruik en werden ze gefabriceerd.

Op de bovenverdieping werkten de glasblazers en technici voor de productie van de gloeilampen. Om de mensen te laten zien wat er met zijn systeem mogelijk was, had Achilles de Khotinsky een paar accu's gemonteerd in een bootje. Overdag werden die accu's opgeladen via een kabel die liep van de dynamo in zijn fabriek naar de waterkant, de aanlegplaats van zijn vaartuig. Bij het vallen van de avond ontkoppelde hij de accu's, voer naar de overkant, de Wijnhaven, waar ook een kabel liep van de wal naar de pakhuizen. Hij koppelde de opgeladen accu's aan en ziedaar, de pakhuizen aan de Wijnhaven werden prachtig verlicht. 'In al die kantoorlokalen en gangen voldeed het uitmuntend,' schreef de verslaggever. En zo hadden koffiehandelaar Schöffer en pionier De Khotinsky de hele stad willen verlichten ware het niet dat net een jaar daarvoor de gemeenteraad had besloten de gasvoorziening en daarmee de gasverlichting in eigen beheer te nemen. Dus dit particulier initiatief zagen de bestuurders helernaal niet zitten. Het werd de pioniers dan ook zo lastig gemaakt dat zij Rotterdam verlieten en hun werk voortzetten in Duitsland, waar meer belangstelling was voor het 'Systeem De Khotinsky'. De eerste gloeilamp in Nederland is op het Noordereiland gemaakt! Aan diezelfde oostzijde van het eiland, op de plek waar De Khotinsky zijn 'lichtfabrick' had staan, wordt nu gebouwd.


Een appartementencomplex zegt men, maar eilandbewoners weten beter. Het wordt de brug van het Motorschip Noordereiland, met een bak- en een stuurboordlicht. Het Motorschip Noordereiland dat hier maar tijdelijk aanligt. De voorbereidingen voor de grote dag van vertrek zijn in volle gang. Is het een toevallige samenloop van omstandigheden? Nee! Het moet iets te maken hebben deze pionier Achilles de Khotinsky en zijn accumulatorenfabriek. Want hoe komt Joe aan die Orgonbox, die Energie Accumulator in zijn galerie, waarvan hij zegt dat die vorig jaar in Hoek van Holland is aangespoeld? Waar haalt Joe de energie vandaan, waarmee hij muren beschildert, journaals uitgeeft, een illegaal naaiatelier organiseert in zijn galerie, en van een rustig, keurig eiland een stampend Motorschip maakt? Geheimzinnige zaken, zeg ik u. Wie weet wat ons allemaal nog te wachten staat.